A do t’i ndërpresë vërtet Trump lidhjet nëse Izraeli vazhdon me aneksimin e Bregut Perëndimor?

Kur Presidenti Donald Trump kërcënoi ta tërhiqte mbështetjen e ShBA-së për Izraelin për shkak të lëvizjes së Tel Avivit për të aneksuar Bregun Perëndimor të pushtuar, ai e shënjestroi thelbin e politikës së Uashingtonit ndaj shtetit sionist - mbështetjen e palëkundur pa kushte.

Kërcënimi i Trump përkoi me parlamentin izraelit - i mbështetur nga aleatët e ekstremit të djathtë dhe ultranacionalistë të kryeministrit Benjamin Netanyahu - që mbajti një votim paraprak për të çuar përpara një projektligj për aneksimin e Bregut Perëndimor.

Ky veprim e zemëroi ShBA-në, pasi kishin frikë se lëvizja e Izraelit mund të rrezikonte një armëpushim të brishtë që Trump kishte ndërmjetësuar në Gaza midis Hamasit dhe Tel Avivit me ndihmën e shteteve myslimane dhe arabe si Türkiye, Egjipti dhe Katari.

Reagimet nga udhëheqësit amerikanë ishin të shpejta dhe të ashpra.

"Nëse ky ishte një marifet politik, është shumë budallallëk. Personalisht, unë ofendohem prej tij", tha zëvendëspresidenti JD Vance për kohën e miratimit të legjislacionit izraelit. Sekretari i Shtetit i ShBA-së, Marco Rubio, një mbështetës i përjetshëm i shtetit sionist, e paralajmëroi qeverinë Netanyahu se ky veprim mund të çonte në rrëzimin e procesit të paqes në Gaza.

"Nëse ky ishte një marifet politik, është shumë budallallëk. Personalisht, unë ofendohem prej tij", tha zëvendëspresidenti JD Vance për kohën e miratimit të legjislacionit izraelit. Sekretari i Shtetit i ShBA-së, Marco Rubio, një mbështetës i përjetshëm i shtetit sionist, e paralajmëroi qeverinë Netanyahu se ky veprim mund të çonte në rrëzimin e procesit të paqes në Gaza.

Një zyrtar i lartë amerikan nuk u përmbajt, ndërsa përdori fjalë zhargon për ta shprehur pakënaqësinë e administratës Trump.

Ndërsa presioni mbi Izraelin rritej, Netanyahu u përpoq ta shmangte çështjen, duke pretenduar se legjislacioni i aneksimit ishte rezultat i "provokimit" nga opozita.

A e mendon Trump atë që thotë?

"Këtu merret shumë seriozisht", thotë Alon Liel, një ish-drejtor i përgjithshëm në ministrinë e jashtme izraelite, duke shtuar se grupet e ekstremit të djathtë të Izraelit nuk mund të vendosin për axhendën e aneksimit.

Ligjvënësit e ekstremit të djathtë - përfshirë ministrat në kabinet - e kanë shtyrë Netanyahun në agjendën e tyre të të ashtuquajturit 'Izrael i madh' dhe pushtim të përhershëm të të gjitha tokave palestineze, përfshirë Bregun Perëndimor të pushtuar dhe Gazën.

Por, Liel tërheq vëmendjen për faktin se "pa një leje amerikane", kjo axhendë izraelite e ekstremit të djathtë nuk mund të "ecë përpara".

Paralajmërimi i Trumpit kundër aneksimit është "duke e parandaluar atë që të ndodhë", të cilin ai beson se ka rëndësi kritike për lëvizjen drejt stabilizimit dhe paqes midis izraelitëve dhe palestinezëve, i thotë Liel TRT World.

Por, duke pasur parasysh historinë e ShBA-së me Izraelin dhe paparashikueshmërinë e Trump, shkrimtari dhe analisti politik palestinez Kamel Hawwash nuk është i sigurt se sa peshë mbart kërcënimi i Presidentit të SHBA-së.

Gjuha e Trump ka qenë shumë më e ashpër kundër Izraelit javën e kaluar, thotë ai, por ai ende "nuk është i bindur" se Presidenti i ShBA-së do të bëjë atë që thotë.

Pavarësisht ndërmjetësimit të marrëveshjes së armëpushimit në Gaza dhe nënshkrimit të një marrëveshjeje në samitin e fundit të paqes në qytetin turistik egjiptian Sharm el-Sheikh, Trump ka anashkaluar pyetjet mbi shtetësinë palestineze, të cilën udhëheqësit myslimanë dhe arabë e thonë se është një domosdoshmëri për paqe të përhershme midis izraelitëve dhe palestinezëve.

"Nuk është shumë e qartë se ku po shkon kjo," i thotë Hawwash TRT World, duke iu referuar armëpushimit dhe planit të paqes prej 21 pikash të Trump për Gazën.

Pavarësisht qëndrimit të tij të fundit publik, Trump më parë kishte mbështetur planin e aneksimit të Bregut Perëndimor të Izraelit, sipas një letre sekrete të publikuar në vitin 2022.

Ekspertët shohin gjithashtu një efekt të Katarit pas presionit në rritje të Trump ndaj Netanyahut.

Sulmi i shtatorit i Izraelit në kryeqytetin e Katarit, Doha - që synonte negociatorët e Hamasit - kishte tronditur botën dhe kishte zemëruar presidentin amerikan dhe rrethin e tij të ngushtë, përfshirë dhëndrin Jared Kushner dhe të dërguarin e paqes Steve Witkoff, të dy hebrenj amerikanë.

Gjatë një interviste në emisionin 60 Minutes, si Kushner ashtu edhe Witkoff thanë se sulmi në Katar përforcoi mendimin në SHBA se izraelitët po "dalin jashtë kontrollit".

Hawwash beson se duke rritur presionin mbi Netanyahun, Trump mund të përpiqet të frenojë qeverinë izraelite. Aq shumë saqë gjatë vizitës së tij në SHBA në fund të shtatorit, Netanyahu u detyrua të telefononte kryeministrin e Katarit, Mohammed bin Abdulrahman Al Thani, dhe të kërkonte falje për sulmin ajror në Doha.

"Sulmi ndaj Katarit pati ndikimin më të madh në mendimin e Trump... se nëse Izraeli përpiqet të bombardojë një nga vendet që po përpiqet t'u japë fund luftimeve në Gaza, atëherë kjo po shkon përtej kufijve", thotë ai, duke aluduar në prirjen e administratës Netanyahu për të kaluar kufijtë e moralit.

"Sulmi ndaj Katarit pati ndikimin më të madh në mendimin e Trump... se nëse Izraeli përpiqet të bombardojë një nga vendet që po përpiqet t'i japë fund luftimeve në Gaza, atëherë kjo po shkon përtej kufijve", thotë ai, duke aluduar në prirjen e administratës Netanyahu për të kaluar kufijtë e moralit.

Zaha Hassan, një avokate e të drejtave të njeriut dhe një bashkëpunëtore e lartë në Carnegie Endowment for International Peace, e lidh kërcënimin e Trump kundër Netanyahut me vizitën e ardhshme të Princit të Kurorës Saudite Mohammed Bin Salman, të cilin administrata amerikane po përpiqet ta bindë të normalizojë lidhjet me Izraelin duke iu bashkuar Marrëveshjeve të Abrahamit të vitit 2020.

Javën e kaluar, ministri i ekstremit të djathtë i Izraelit, Bezalel Smotrich, tërhoqi komentet e tij fyese kundër Arabisë Saudite, në të cilat kishte thënë se Tel Avivi duhet ta refuzojë ofertën e Riadit për normalizim në këmbim të një shteti palestinez, duke i këshilluar udhëheqjes saudite të "vazhdojë të hipë mbi deve në shkretëtirë".

Megjithatë, Hassan mendon se Riadi nuk ka gjasa të normalizojë lidhjet me Izraelin në këtë pikë.

Sa larg do të shkojë Izraeli?

Analistët thonë se veprimet e Netanyahut gjatë dy viteve të fundit janë diktuar nga dëshpërimi i tij për t'u kapur pas pushtetit, gjë që është e mundur vetëm me mbështetjen e aleatëve të tij të ekstremit të djathtë.

Përveç përballjes me një gjyq për korrupsion, Netanyahu ka parë gjithashtu të humbasë mbështetjen publike për mënyrën se si e ka trajtuar luftën në Gaza, veçanërisht çështjen e pengjeve.

Për momentin, Netanyahu mund të vonojë ose të gjejë një mënyrë për të vonuar një votim të ardhshëm nëse dëshiron, por grupet e ekstremit të djathtë në të vërtetë nuk mendojnë në terma të një shteti normal demokratik, thotë Hawwash.

"Ata mendojnë në terma të arritjes së pikëpamjes biblike që kanë dhe se e drejta ndërkombëtare nuk zbatohet për Izraelin."

Ndërsa Netanyahu ndaloi legjislacionin e fundit izraelit për aneksimin përballë kundërshtimit të Trumpit, të gjithë ministrat e partisë Likud të qeverisë së tij kërkuan më parë këtë vit të aneksoheshin Judea dhe Samaria, emrat hebrenj biblikë të Bregut Perëndimor. Netanyahu është udhëheqësi i hershëm i Likud.

Hassan beson se legjislacioni i aneksimit ka të ngjarë të vazhdojë në Knesset sepse ka mbështetje të gjerë nga ligjvënësit izraelitë. Netanyahu e ndaloi atë për momentin sepse u përball me "presionin ekstrem" të administratës amerikane, thotë ajo.

Por, ky presion nuk do të thotë që administrata amerikane mbështet zgjidhjen me dy shtete nga e cila Trump "u tërhoq", thotë ajo, duke iu referuar reagimit të paqartë të Trump ndaj përmendjes së një zgjidhjeje të shtetësisë palestineze nga kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer gjatë një vizite të fundit në Shtëpinë e Bardhë.

Në fakt, Trump tha se nuk pajtohet me Starmer për njohjen e shtetit palestinez nga Mbretëria e Bashkuar.

Në qershor, ambasadori i ShBA-së në Izrael, Mike Huckabee, tha gjithashtu se Uashingtoni nuk e ndjek më zgjidhjen me dy shtete.

Përballë këtyre deklaratave nga administrata Trump, "aneksimi në këtë pikë nuk do të ishte një devijim i tillë nga pozicioni i SHBA-së", shton Hassan.

Por, ShBA-ja - së bashku me aleatët e tyre perëndimorë dhe myslimanë-arabë - e dinë gjithashtu se nëse Izraeli anekson Bregun Perëndimor të pushtuar tani, armëpushimi në Gaza do të shembet, diçka që Trump nuk dëshiron ta shohë, shton ajo.

Hawwash pajtohet, duke thënë se pavarësisht presionit të ekstremit të djathtë izraelit përmes taktikave të ndryshme sabotimi, përfshirë aneksimin, SHBA-të nuk do të duan të shohin një rikthim në luftime.

“ShBA-ja do të fillonin të shihnin se Izraeli nuk po vepron as në interesin e vet dhe se Trump mund të përpiqet ta kuptojë këtë”, shton ai.