Trump urdhëron kthimin e astronautëve në Hënë dhe bazën hënore bërthamore deri 2028
Një urdhër ekzekutiv përcakton afate agresive për astronautët, reaktorët dhe zgjerimin komercial në hapësirë, ndërsa NASA përballet me presion buxhetor.
Presidenti i ShBA-së, Donald Trump, ka nënshkruar një urdhër ekzekutiv që detyron kthimin e astronautëve amerikanë në Hënë deri në vitin 2028, duke përshpejtuar planet për krijimin e një pranie të përhershme amerikane në sipërfaqen hënore dhe duke riafirmuar dominimin e Uashingtonit në hapësirë.
Sipas Shtëpisë së Bardhë, direktiva e nënshkruar të enjten parashikon që astronautët të zbresin në Hënë gjatë vitit të fundit të plotë të presidencës së Trump dhe që komponentët e parë të një baze të përhershme hënore të vendosen deri në vitin 2030.
Plani përfshin vendosjen e reaktorëve bërthamorë në Hënë dhe në orbitën hënore për të mbështetur banimin dhe operacionet afatgjata.
Administrata e paraqiti këtë hap si një shtysë strategjike për të forcuar udhëheqjen e ShBA-së në hapësirë, duke avancuar njëkohësisht interesat e sigurisë kombëtare dhe ato tregtare.
Shtëpia e Bardhë tha se teknologjitë e gjeneratës së ardhshme në hapësirë, të zhvilluara në kuadër të kësaj nisme, do të përfitojnë edhe sektorët në Tokë, si bujqësia, parashikimi i motit, siguria e aviacionit dhe lidhja globale me internet.
Sipas deklaratës, një reaktor bërthamor i projektuar për operacione në sipërfaqen hënore pritet të jetë gati për nisje deri në vitin 2030.
Urdhri thekson gjithashtu forcimin e aftësive të SHBA-së për të zbuluar dhe kundërshtuar kërcënimet ndaj aseteve hapësinore, duke nënvizuar sigurinë në hapësirë si një shtyllë të mbrojtjes kombëtare dhe sovranitetit ekonomik.
Direktiva e Trump mbështetet fuqishëm në pjesëmarrjen e sektorit privat, me synimin për të zgjeruar infrastrukturën e lëshimeve dhe për të ndërtuar një rrugë komerciale që do të zëvendësojë Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës deri në vitin 2030.
Zyrtarët thanë se qëllimi është nxitja e një “ekonomie hapësinore dinamike”, e udhëhequr nga sipërmarrja e lirë dhe inovacioni.
Njoftimi vjen në një periudhë trazirash për NASA-n. Në maj, administrata Trump propozoi shkurtimin pothuajse përgjysmë të buxhetit shkencor të agjencisë, duke detyruar anulimin e të paktën 41 misioneve, përfshirë projekte tashmë të nisura dhe që po kthenin të dhëna.
NASA ka kaluar gjithashtu pjesën më të madhe të vitit nën drejtim të përkohshëm.
Administratori i sapokonfirmuar i agjencisë, astronauti privat Jared Isaacman, është përballur me shqyrtim për lidhjet e tij të ngushta me Elon Musk, kompania e të cilit, SpaceX, mund të përfitojë ndjeshëm nga kontratat e zgjeruara për misionet hënore dhe lëshimet, në kuadër të planit të ri.