Një vlerësim konfidencial i një organi mbikëqyrës të qeverisë amerikane ka konkluduar se forcat izraelite kanë kryer “qindra” shkelje të mundshme të ligjeve amerikane për të drejtat e njeriut në Gaza, dhe se hetimi i tyre do t’i marrë Departamentit të Shtetit “disa vite”, sipas dy zyrtarëve amerikanë.
Sipas The Washington Post, raporti i Zyrës së Inspektorit të Përgjithshëm të Departamentit të Shtetit shënon herën e parë që një dokument zyrtar amerikan pranon shkallën e krimeve izraelite në Gaza që bien nën ligjet “Leahy”, të cilat ndalojnë ndihmën për njësi ushtarake ose policore të huaja të implikuara në “shkelje të rënda të të drejtave të njeriut”.
Zyrtarët, të cilët folën në kushte anonimiteti për shkak se raporti është i klasifikuar, thanë se gjetjet ngrejnë shqetësime për mungesë llogaridhënieje, duke pasur parasysh numrin e madh të incidenteve dhe faktin që procesi i rishikimit mbështetet kryesisht te ushtria izraelite.
“Ajo që më shqetëson është se llogaridhënia do të harrohet tani që zhurma e konfliktit po shuhet,” tha Charles Blaha, ish-zyrtar i Departamentit të Shtetit që mbikëqyri zbatimin e ligjeve Leahy dhe u informua mbi gjetjet.
Raporti u finalizua pak para se Izraeli dhe grupi palestinez Hamas të binin dakord për armëpushim, që përfshinte lirimin e pengjeve të mbetura izraelite, shkëmbimin e të burgosurve palestinezë, tërheqjen e pjesshme të trupave izraelite dhe kthimin e kufizuar të ndihmës humanitare në Gaza.
“Përjashtimi izraelit”
Ligjet Leahy, të emërtuara sipas sponsorizuesit të tyre kryesor, ish-senatorit Patrick Leahy, janë krijuar për të parandaluar që ndihma amerikane t’u jepet njësive të huaja ushtarake të implikuara në tortura, ekzekutime jashtëligjore apo shkelje të tjera të rënda të të drejtave të njeriut.
Administrata Biden, në një raport për Kongresin, kishte përmendur disa raste, por kishte deklaruar se nuk kishte arritur “përfundime përfundimtare” nëse armët amerikane ishin përdorur.
Shtetet e Bashkuara i sigurojnë Izraelit të paktën 3.8 miliardë dollarë ndihmë vjetore, përveç dhjetëra miliardave të tjera në ndihma shtesë dhe shitje armësh vitet e fundit, duke e bërë Izraelin përfituesin më të madh afatgjatë të ndihmës amerikane.
Dy zyrtarë amerikanë thanë se raporti i klasifikuar përshkruan një sistem të veçantë verifikimi për Izraelin, të përdorur si nga administratat republikane ashtu edhe ato demokrate, që i jep trajtim më të favorshëm se vendeve të tjera dhe kërkon miratim në nivele më të larta.
Sipas ish-zyrtarit të Departamentit të Shtetit, Josh Paul, ndërsa në rastet e tjera një kundërshtim i vetëm mund të bllokojë ndihmën ushtarake, në rastin e Izraelit zyrtarët duhet të “arrijnë konsensus nëse ka ndodhur një shkelje e rëndë e të drejtave të njeriut”.
“Deri më sot, ShBA nuk ka pezulluar asnjë ndihmë për asnjë njësi izraelite, pavarësisht provave të qarta,” tha Paul.
Administrata Biden është përballur me kritika për vazhdimin e ndihmës ndaj njësive izraelite të akuzuara për abuzime serioze — përfshirë atë të lidhur me vdekjen e palestinezo-amerikanit Omar Assad në vitin 2022, pasi u ndalua në një pikë kontrolli në Bregun Perëndimor të pushtuar.
Gjenocidi i Izraelit në Gaza, që ka vrarë mbi 68.500 persona që nga tetori 2023, ka shtuar presionin për mënyrën se si qeveria amerikane zbaton ligjet Leahy.
