Зошто не рециклираме?

Низ целата држава, отпадот не само што е лошо управуван, туку често се користи како алатка за префрлање вина меѓу институциите и граѓаните. Наместо да бараме виновник, можеби е време да го смениме наративот и да го погледнеме отпадот не како проблем, туку како ресурс што може да се претвори во добивка.

Во земјата се рециклираат помалку од 5% од комуналниот отпад. Сето останато завршува на депонии: легални, диви, по ливади и покрај реки. Последиците се далеку поголеми од само лоша хигиена: тоа е прашање на јавно здравје, урбан развој и економска стабилност. Депониите загадуваат почва, воздух и подземни води, а државата губи милиони евра годишно од неискористени суровини што би можеле да имаат пазарна вредност.

Словенија, некогаш во слична ситуација, е пример дека промената е можна. Денес таа рециклира над 60% од отпадот од домаќинствата, а во некои општини и до 80%. Клучот не е само во технологијата, туку во системот и колективната свеста на граѓаните. Таму селекцијата започнува во секое домаќинство, општините се финансиски наградени за количината на рециклиран отпад, а компаниите заработуваат повеќе од преработка отколку од депонирање.

И кај нас, постојат успешни примери. Во скопските општини Аеродром и Центар, преку пилот-проекти поддржани од Европската Унија, беше докажано дека кога отпадот се селектира, трошоците за собирање се намалуваат, а материјалот добива реална пазарна вредност. Тоа покажува дека решението не е далечно, туку зависи од системска поддршка, доследност и доверба меѓу институциите и граѓаните.

Со други зборови: она што го нарекуваме „ѓубре“ е, всушност, суровина. Прашањето не е дали можеме да рециклираме, туку дали ќе создадеме систем што ја користи таа суровина, или ќе продолжиме да ја закопуваме добивката во земја.