Најголемиот производител на челик во Европа: Што значи тоа за Туркије во светскиот економски поредок

Надминувајќи ја Германија како најголем производител на челик во Европа, Туркије неодамна стана седмиот најголем производител на челик во светот.

Аналитичарите велат дека агресивните царини и заштитни мерки на Европската Унија за увоз на челик од земји како Кина и Русија доведоа до големи нарушувања во глобалните синџири на снабдување со челик.

Сепак, за Туркије, рестриктивните мерки на ЕУ отворија врати кон извозните пазари, наместо да ги затворат.

„Подемот на Туркије да стане најголем производител на челик во Европа е геополитичка и економска приказна колку што е и индустриска“, изјави д-р Миан Вакар Бадшах од Универзитетот во Истанбул за ТРТ Ворлд.

Зацврстувајќи ја својата позиција во глобалниот синџир на снабдување со челик како доминантен играч, производството на суров челик во Туркије се зголеми за 7,2% на годишно ниво на 3,2 милиони тони во септември, последниот месец за кој се достапни податоци за целата индустрија.

Во меѓувреме, извозот на челик регистрираше зголемување од 7,6% на 1,4 милиони тони во истиот месец.

Бадшах вели дека Туркије зазема „уникатна стратешка позиција“ за ЕУ ​​поради нејзината близина, интеграција и сигурност.

Оваа интеграција ја прави Туркије „неопходен партнер за отпорноста на синџирот на снабдување на ЕУ“ кога царините ги нарушуваат традиционалните извори.

Кина е лидер во глобалното производство на суров челик со голема разлика, по што следат Индија, Јапонија, САД и Русија.

САД воведоа царина од 50 проценти за увоз на челик во јуни.

Европската комисија го следеше примерот и ги намали квотите за увоз на челик без царина за речиси половина, покрај тоа што наметна царина од 50 проценти за вишок пратки во обид да ги заштити производителите на челик со седиште во ЕУ.

Во овој контекст, Туркије има обем и капацитет за електрична лачна печка (EAФ) и силна извозна база за да го зголеми извозот на челик, изјави за TРТ Ворлд професорот Барис Алпаслан од Универзитетот за општествени науки во Анкара.

EAФ, кој користи електрична енергија за топење на отпад, се смета за почист од конвенционалните процеси на производство на челик.

„Европските купувачи активно бараат сигурни добавувачи (nearer-shore suppliers) односно производители од трети страни кои се географски блиску“, вели Алпаслан, осврнувајќи се „френдшоринг“- чинот на набавка на стоки од земји кои се геополитички сојузници, како што се членки на истиот трговски блок или воен сојуз (Friendshoring).

„Географската близина на Туркије, врските со царинската унија и брзата испорака им даваат на турските фабрики логистичка и комерцијална предност во однос на далечните добавувачи“, вели тој.

За да Туркије ја искористи френдшоринг политиката на ЕУ, Бадшах од Универзитетот во Истанбул препорачува двонасочна стратегија на креаторите на политиките.

Прво, Туркије мора да ја „прифати и совлада“ усогласеноста со ЕУ, вели тој.

Наместо да го гледа Механизмот за прилагодување на јаглеродните граници (ЦБAM) - царина за јаглеродни производи со интензивна емисија на јаглерод, како што се челикот и цементот увезени во ЕУ - како бариера, вели Бадшах, Анкара треба да го третира „како нов правилник за совладување“ со инвестирање во системи за сметководство и верификација на јаглеродот.

Ова ќе им овозможи на турските извозници да понудат „безбедно, усогласено искуство со купувањето“ што е во контраст со „административниот товар и неизвесноста“ со кои се соочуваат другите добавувачи кои не се од ЕУ.

Второ, Бадшах ја нагласува потребата Туркије да се фокусира на производи со додадена вредност и специјализирани производи.

„Иднината не е во натпреварувањето според обемот на генерички челик, туку во квалитетот и специјализацијата на производи од челик со висока вредност за сектори како автомобилската индустрија, обновливата енергија и воздухопловството“, вели тој.

Според Бадшах, со производство на напредни челици со висока маржа, Туркије може „да се вгради уште подлабоко во критичните европски синџири на вредност, правејќи го својот извоз помалку стока, а повеќе специјализирана компонента што е неранлива на протекционистички мерки.

Алпаслан од Универзитетот за општествени науки во Анкара се согласува со оваа проценка.

Тој ги повикува турските производители на челик да ги надградат процесите за премази и за челици за автомобилска и градежна употреба за да освојат поголем дел од вредносниот синџир на ЕУ.

Тој забележува дека големите турски групи веќе сигнализираат ширење во фабриките и специјалните економски зони на ЕУ, потег што би можел да го трансформира извозот на суровини во интегрирани производствени партнерства.

Економските придобивки би можеле да бидат значителни.

Алпаслан вели дека модернизирана царинска унија ЕУ-Туркије би можела да го зголеми турскиот БДП за приближно 1,8-2,5 проценти преку подобрена конкурентност и намалени трговски триења.

„Таквиот раст предводен од извозот ќе се претвори во одржливо создавање работни места и во индустријата и во услугите за производство, како што се логистика, добавувачи на влезни материјали и производство“, вели тој.

Со извозот што веќе е зголемен за 12,1 процент во првите девет месеци од 2025 година, оваа траекторија укажува на значителни зголемувања на вработеноста, особено во висококвалификуваното производство и секторите за зелена технологија.

Поглед подалеку од економијата

Алпаслан вели дека потпирањето врз Туркије, членка на НАТО од 1952 година и која е домаќин на клучната инфраструктура на алијансата, ја зголемува стратешката автономија на ЕУ во критичните материјали.

Набавката од географски близок и воспоставен трговски партнер ѝ помага на ЕУ да ја намали изложеноста на „далечни тесни грла и геополитички ризици“, надополнувајќи ги напорите на економскиот блок за диверзификација на синџирите на снабдување.

Модернизираната царинска унија ќе им овозможи на европските производители на оригинална опрема (OEM) - компании кои произведуваат компоненти што се продаваат на други фирми за интеграција во финални производи - да постават „фази на производство со повисока вредност кај турските фирми“, вели тој.

Турските компании за челик имаат корист од Зелениот договор на ЕУ, политичка иницијатива што ја поставува ЕУ на патот кон зелена транзиција за постигнување климатска неутралност до 2050 година.

Бадшах го опишува како „фундаментално, долгорочно реструктуирање“ на индустриската база на ЕУ.

„За турските производители на челик, ова е најголемата можност - и најзначајниот предизвик - во следната деценија. Прашањето не е дали мора да се декарбонизираат, туку колку брзо можат да го сторат тоа за да ја искористат предноста на првиот потег“, вели тој.

Се појавува „зелена премија“, бидејќи индустриите како автомобилските гиганти Фолксваген и Мерцедес-Бенц бараат добавувачи со ниски јаглеродни емисии за да ги исполнат своите нето- нула цели“, вели тој.

Цел „зелената премија“

Бадшах идентификува три клучни лостови за максимизирање на користа од зелената премија.

Прво, турските производители на челик треба агресивно да се свртат кон технологијата EAФ, која има „значително помал јаглероден отпечаток“ од традиционалните високи печки.

Промовирањето на „модел на кружна економија“ со рециклирање на домашен и европски отпад е моќна и „веднаш применлива“ зелена стратегија, вели тој.

Второ, турската индустрија за челик треба да направи стратешки облог на водород произведен преку електролиза, процес на разградување на хемикалија со поминување на електрична струја низ течност.

Бадшах предвидува користење на сончева, ветерна или геотермална енергија за директно редуцирано железо (ДРИ), процес на производство на железо како алтернатива на методот со енергетски интензивна висока печка.

Единствена фабрика за „зелен челик“ напојувана од турски обновливи извори, вели тој, би била „монументален доказ за концептот“, позиционирајќи ја Туркије како лидер во напорите за декарбонизација во Европа.

Трето, вели тој, производителите на челик во земјата треба да се стремат да создадат „зелен бренд“ за турскиот челик.

Бадшах ги повикува производителите на челик да добијат сертификати од трети страни, да спроведат транспарентни проценки на животниот циклус и да пласираат на пазарот наменски линии на производи за „зелен челик“.

Оваа промена, вели тој, ќе ја редефинира Туркије од „конкурентен по цена во одржлив и стратешки добавувач“, овозможувајќи премиум цени и долгорочни договори изолирани од јаглеродни тарифи.

Бадшах вели дека Анкара може да ја претвори регулаторната рамка на Европа во нејзина најголема конкурентска предност.

„Туркије има потенцијал да ги прескокне постарите европски производители и да стане чист, модерен и претпочитан центар за „зелен челик“ за континентот“, вели тој.

Извор: ТРТ Ворлд