Зошто владите го забрануваат Роблокс - и зошто мојот син не може да престане да зборува за него?

Мојот 8-годишен син никогаш не играл на Роблокс (Roblox), платформата за игри што стана многу популарна меѓу Генерацијата Алфа. Сепак, тој не може да престане да зборува за тоа.

„Тато, знаеш, еднаш играв Роблокс, навистина играв“, ми рече тој неодамна една вечер, и покрај тоа што го потсетив по којзнае кој пат дека веројатно помешал некоја друга онлајн игра со една на Роблокс (платформата има 13 милиони различни игри).

Неодамна, тој постојано дрдорше за тоа како слушнал некој во училишната компјутерска лабораторија како му кажува на друго момче дека средношколец користел ВПН за да игра Роблокс. „Што е ВПН, тато?“

Живееме во Истанбул, Туркије, каде што платформата беше блокирана во август 2024 година по судска наредба во која се наведува загриженост за експлоатација на деца. Сепак, децата не можат да престанат да зборуваат за тоа. И има причина зошто.

Секој ден платформата за игри има 151 милион дневни активни корисници (ДАУ), од кои една третина се под 13 години. До неодамна, беше многу лесно да се отвори сметка на Роблокс. Сè што ви требаше беше уникатно корисничко име и лозинка.

Тешко е да се сетиме на време во човечката историја кога толку многу деца се дружеле, играле, разговарале и разменувале работи едни со други во исто време како што прават на Роблокс. Во исто време, никаде не било толку небезбедно за нив или толку застрашувачко за нивните родители.

Дејмон Де Ионо, генерален директор на истражувачката фирма Откривање на реалноста (Revealing Reality) со седиште во Велика Британија, вели дека популарноста на Роблокс првенствено произлегува од два фактора: прво, игрите што ги нуди се бесплатни и второ, им овозможува на децата да избираат од илјадници игри, што на Роблокс жаргонот се познати како искуства.

„Децата секогаш бараат нови игри за играње. Лесно им станува здодевно, а (на Роблокс) се чувствуваат како да ќе добијат бесконечен број игри“, вели тој за TРТ Ворлд. „Значи, тоа е исто како децата да добиваат пристап до продавница за играчки.“

Ризични игри

Околу 12 земји, вклучувајќи ги Кувајт и Катар, целосно или делумно ја забранија платформата поради загриженост за безбедноста на децата.

Адвокати, невладини организации и експерти вршат притисок и во други држави за слични ограничувања, освен ако компанијата со седиште во Сан Матео, Калифорнија, не преземе конкретни чекори за да ги спречи зголемените инциденти на злоупотреба на деца и хиперкомерцијализација, што ги тера децата да трошат премногу пари на игрите.

Само во САД, Роблокс се соочува со десетици тужби поврзани со сексуална злоупотреба на деца, случаи во кои возрасни ги подготвувале или киднапирале децата откако се спријателиле со нив во едно од искуствата.

Американската држава Тексас го тужеше Роблокс на почетокот на ноември, а главниот обвинител на Тексас, Кен Пакстон, ја нарече платформата „легло на предатори“.

Со години, родителите се жалат на лабавите безбедносни огради на платформата и околината што ги програмира децата да трошат премногу пари за облекување аватари слични на Лего.

На онлајн платформи за родители тие се жалат дека децата стануваат зависни од одредени игри, а потоа ги наговараат да трошат пари на облека и додатоци за аватари, како што се капи, иако самата игра можеби е бесплатна.

Во отсуство на регулативи, популарноста на Роблокс се прошири како инвазивни вошки меѓу предтинејџерите низ целиот свет.

Игрите на Роблокс со имиња како Одгледај градина (Grow a Garden) и Посвои ме (Adopt Me) станаа едни од најиграните во светот, победувајќи блокбастери како ФИФА и Потреба за брзина (Need for Speed).

Сепак, многу возрасни немаат поим за трансформативната моќ и генерациското влијание на Роблокс врз нивните деца. Можеби родителите дури и не сфаќаат дека нивните деца, кои зависат од нив за пакување ручек, создадоа цела култура што го поттикнува лудилото за Роблокс.

И мемиња како Тиктак Сахур (Tictac Sahur), Тралалеро Тралала (Tralalero Tralalа) и Шпагети-Туалети (Spaghetti-Tualetti) се важен дел од тоа.

Ерата на Брејнрот

Најиграната игра на Роблокс во моментов е Укради Брејнрот (Steal a Brainrot). Таа оди вака: чудни аватари како Както Хипопотамо (Cacto Hipopotamo) - што е кактус што оди со глава од нилски коњ закачена на него - одат по подвижна лента. Играчите потоа ги купуваат и се обидуваат да ги украдат туѓите аватари, исто така познати како брејнрот.

Брејн рот е термин што се користи за да се опишат медиуми со низок квалитет и вредност - како што се бесмислени песни или игри.

„Брејнрот е како бомбона за вашиот мозок. Бомбоната е слатка, пријатна е, но е опасна за вашето здравје“, вели Туху Нуграха, експерт за метаверзум со седиште во Индонезија.

„Тоа е нешто лесно за мозокот да го џвака, забавно е, но едноставно не е ништо.“

Брејнротс се појавија како мемиња што станаа вирални на ТикТок и ЈуТјуб. Како бесмислените мемиња, како што се тоалетите што зборуваат, станаа нешто за една генерација е феномен што социјалните научници сè уште се обидуваат да го разберат.

Укради Брејнрот има регистрирано повеќе од 41 милијарда посети на Роблокс до 18 ноември. За да го разберете неговиот обем, земете го предвид следново: Бејби Шарк Денс (Baby Shark Dance), најгледаното видео на ЈуТјуб, има 16,4 милијарди прегледи.

Повеќе студии сугерираат дека Генерацијата Алфа која ги претставува децата родени во 2010 година и подоцна, се најизложени на трендовите на интернет и социјалните медиуми. Тие поминуваат повеќе време на телефони и таблети отколку на спортски терени или игралишта.

Роблокс, игра на зборовите робот и блокови, е основан од Дејвид Басзуки и Ерик Касел во 2004 година. Пред да се претвори во огромна онлајн игра, тоа бил софтвер кој им помагал на децата да учат физика.

Во интервју објавено на 4 ноември, Басзуки рече дека има за цел да поврзе милијарда луѓе кои играат и се дружат едни со други во исто време.

Најпосетуваното искуство со Роблокс вклучува играчи кои живеат виртуелен живот во град наречен Брукхејвен РП. Тоа е рај за играње улоги каде што можете да бидете доктор или возач и да правите различни работи, како на пример да талкате бесконечно без никаква цел. Ако некогаш постоела успешна верзија на метаверзумот, тогаш ова е тоа.

Нуграха, индонезискиот експерт, вели дека истражувал за метаверзумот како дел од проект во 2022 година. „Во тоа време мислев дека метаверзумот не е подготвен. Но потоа, кога го видов Роблокс, велам дека метаверзумот е веќе тука. Не е 3-димензионален, но тоа е целата поента.“

Една од причините за огромната популарност на Роблокс е тоа што не му е потребен уред со високотехнолошки чипови кои се неопходни за извршување на графиката на игрите од модерното време. Можете да го инсталирате Роблокс на речиси секој телефон или компјутер, под услов да е произведен по 2005 година.

Корисничката база на Роблокс експлодираше за време на карантинот поради Ковид-19, кога децата поминуваа повеќе време пред екраните. Иако компанијата забележа раст на дневните активни корисници од година во година, сè уште не објави профит.

Според финансиските извештаи за 2024 година, Роблокс објави приход од 3,6 милијарди долари. Но забележа загуба од 935 милиони долари.

Меѓутоа, начинот на кој Роблокс генерира приходи ги натера некои родители да си ја искубат косата.

Роблокс има своја валута во играта наречена Робукс (Robux), која играчите ја купуваат користејќи вистинска валута.

Компанијата вели дека нејзините игри се дизајнирани од корисниците на нејзиниот софтвер, што е огромна предност за платформата, бидејќи тврди дека ги охрабрува децата да ги подобрат своите вештини за кодирање. Компанијата заработува пари кога играчите трошат Робукси на пропусници за игри или додатоци за аватари.

Инвеститорите гледаат толку голем потенцијал во Роблокс што неговата пазарна вредност скокна на повеќе од 63 милијарди долари. Во 2021 година, списанието Тајм ја именуваше меѓу 100-те највлијателни компании.

Аргумент за построги регулативи

Но ова не го заштити Роблокс од критики во врска со безбедноста на децата, бидејќи извештаите засновани на инсајдерски извештаи сугерираат дека компанијата не сака да троши ресурси за модерирање на содржината и дава предност на продажбата.

Во октомври 2024 година, компанијата Хинденбург Рисрч објави осудувачки извештај, во кој се тврди дека Роблокс го преувеличува бројот на луѓе кои всушност ја посетуваат нејзината платформа. Извештајот го нарече Роблокс „Педофилски пекол за деца“.

Џоел Сканлан, виш предавач на Универзитетот во Тасманија, кој е специјализиран за сајбер безбедност и ги проучува социјалните штети на интернетот, вели дека возрасните предатори се природно привлечени од игри како Роблокс затоа што можат да ја сокријат својата возраст и да комуницираат со деца.

„Го гледам ова како престапниците да прашуваат: „Каде можам да комуницирам со дете и да имам навистина голема шанса вистински да комуницирам со дете?“ Затоа што е лесно, полно е со деца, тоа е детска игра.“

Дел од проблемот произлегува од тоа што Роблокс е метаверзумска игра каде што децата комуницираат и се дружат едни со други користејќи дигитални аватари, вели тој.

Истражувачката фирма Откривање на реалноста, имала искуство од прва рака за тоа како се одвиваат таквите интеракции и леснотијата со која детето може да биде вклучено.

Де Ионо вели дека порано во текот на 2025 година, ги замолил своите истражувачи да се приклучат на еден од социјалните простори на Роблокс, кои се дизајнирани корисниците таму да се среќаваат и да разговараат едни со други, за да видат што се случува таму.

„За можеби една или две минути, тие слушнале некаков разговор кој не бил соодветен за деца. Мислевме дека тоа е исклучот. Но редовно се враќавме и брзо утврдивме дека загрижувачкото однесување било целосно рутинско.“

Неговата фирма нема никаква анти-Роблокс агенда, вели Де Ионо, кој ги разбира предизвиците со кои се соочуваат технолошките компании кога станува збор за заштита на децата.

Сепак, основачот на Роблокс, Басзуцки, не е толку обѕирен. Соочен со критики дека неговата компанија не прави доволно за да ја осигури безбедноста на децата, Басзуки изјави за Би-Би-Си дека родителите кои се загрижени не треба да им дозволуваат на своите деца да го користат Роблокс.

За родителот никогаш не е лесно да го спречи детето да биде дел од најактуелните случувања. Детето се соочува со притисок од врсниците и се чувствува изоставено кога сите други деца можат да ги наведат најдобрите брејнротс, но тој не може.

„Значи, ако нивните пријатели во училиште играат заедно на Роблокс и велат дека ќе си одат дома и ќе си играат, некако сакате да си играте со нив. Не би сакале да не можете да го направите тоа. Значи, тука е таа привлечност“, вели Де Ионо.

Од Роблокс велат дека имплементирале неколку мерки за безбедност на децата и токму овој месец објавија дека се воведени задолжителни проверки на возраста, што им ограничува на децата да разговараат со возрасни странци.

Но во трката да привлечат сè повеќе корисници да се приклучат на апликацијата и да остварат профит, експертите велат дека не може целосно да се потпрете на Роблокс за решавање на прашањето за безбедноста на децата.

„Сè се сведува на пари“, вели Сканлан од Универзитетот во Тасманија. „Тие сакаат платформите да бидат лепливи, сакаат ангажман, сакаат да го искористат социјалниот елемент од неа. Колку повеќе ја користите платформата, толку повеќе пари заработуваат.

„Тие немаат поттик да биде безбедна сè додека владите не интервенираат и не кажат дека сте забранети или ви е препишана регулатива.“

Не може да се очекува од Роблокс или индустријата да се саморегулираат. Оваа година, повеќе земји објавија дека размислуваат за ограничување на апликациите за социјални медиуми како што е ТикТок за деца под 16 години.

Во отсуство на каков било глобален консензус за следење на социјалните медиуми, поединечни држави интервенираа. Тука Роблокс се соочува со својот најголем предизвик.

„Ќе видиме поголема регулација. Не мислам дека е лошо. Колку индустрии постојат во светот кои немаат никакви регулативи? Не многу“, вели Сканлан.

Додека тоа не се случи, треба да бидам задоволен деке е помала грижа што мојот син гледа Тун Тунг Тунг Сахур на ЈуТјуб .

Саад Хасан

Новинар во ТРТ Ворлд

Извор: ТРТ Ворлд