Za razliku od Zapada koji Hamas naziva terorističkom organizacijom, Kina tu grupu vidi kao predstavnika palestinske borbe za nezavisnost.
Kineski stav o napadu 7. oktobra također se razlikuje od stava država Zapada, koje nisu uspjele da zaustave decenijama dugu okupaciju Izraela, ilegalna naselja i stalne provokacije.
Nakon napada 7. oktobra, Kina nije žurila kao mnogi Zapadni lideri da osudi Hamas. Umjesto toga, pozvala je "relevantne strane da ostanu mirne, pokažu suzdržanost i odmah prekinu neprijateljstva", pokazujući svoj drugačiji pristup palestinsko-izraelskom sukobu.
Sjedinjene Države i njihovi Zapadni saveznici učinili su malo da zaustave kontinuirani napad Izraela na Palestince. Ali Kina, zajedno sa zemljama poput Rusije i Turkiye, pozvale su na hitan prekid vatre.
Uloga SAD-a u ratu u Gazi bila je posebno ozloglašena. Kontinuirano su odbijali pozive na prekid vatre iz Kine i drugih država, čak su stavili veto na rezolucije UN-a o okončanju krvoprolića u Gazi.
"Izuzetno je razočaravajuće i žalosno da je na nacrt rezolucije Vijeća sigurnosti UN-a u kojoj se traži hitan humanitarni prekid vatre u Gazi uložen veto", napisao je Zhang Jun, stalni predstavnik Kine pri UN-u, prošlog mjeseca na X-u.
Kina, koja se dugo zalagala za rješenje o dvije države, također je pozvala Vijeće sigurnosti UN-a da odmah preduzme akciju na izradi "konkretne" mape puta, koja će dovesti do "sveobuhvatnog, pravednog i trajnog" rješenja između Izraela i Palestine.
Trenutni odnos Pekinga prema palestinskom sukobu evoluirao je tokom decenija od komunističkog preuzimanja vlasti 1949. Pogledajmo pomno kako su se kineske veze s palestinskim grupama otpora razvijale tokom decenija.
Od 1940-ih do 1970-ih
Izrael je osnovan 1948. godine, godinu prije kraja Kineskog građanskog rata koji je najavio pobjedu Komunističke partije Kine (KPK) pod Mao Zedongom protiv Nacionalističke partije koju je predvodio Chiang Kai-shek, koji se kasnije preselio u Tajvan i postao njen osnivač.
Pod nacionalističkom vladavinom, Peking se suzdržao od glasanja u UN-u 1947. koje je dovelo do stvaranja jevrejske države u Palestini, ali ju je priznao 1949. Međutim, relativno pozitivan pristup Pekinga prema Izraelu dramatično se promijenio dolaskom KPK-a na vlast.
Mao je Izrael vidio kao dio bliskoistočnog projekta Zapadne hegemonije, upoređujući ga s Tajvanom, političkim entitetom kojeg podržava Zapad. “Imperijalizam se boji Kine i Arapa. Izrael i Formoza [Tajvan] su baze imperijalizma u Aziji”, rekao je slavno delegaciji Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO) 1965. godine.
KPK je pod Maom pružao snažnu podršku palestinskim grupama otpora, od Fataha, nacionalističkog i socijaldemokratskog pokreta, do Narodnog fronta za oslobođenje Palestine (PFLP), komunističke partije s marksističko-lenjinističkim sklonostima i Demokratskog fronta za Oslobođenje Palestine (DFLP), još jedna komunistička partija s marksističko-lenjinističkim i maoističkim sklonostima.
Godine 1965. podrška Kine palestinskom otporu postala je zvanična jer je PLO pod Fatahovim vodstvom otvorio diplomatsku kancelariju u Pekingu. Lideri Fataha, od Yassera Arafata do Salaha Khalafa (Ebu Iyad), posjetili su Peking kako bi se sastali s najvišim zvaničnicima KPK-a.
Prije katastrofalnog Šestodnevnog rata 1967. godine, Arafat je dva puta išao u Peking, 1964. i 1966. godine, napisao je Salah Khalaf, jedan od Fatahovih suosnivača i Arafatov zamjenik, u svojoj knjizi Palestinien sans patrie (Palestinac bez domovine), o intervjuima s francuskim novinarom Ericom Rouleauom.
Iako je Šestodnevni rat bio katastrofalan za arapski svijet, on je također pomogao Fatahu i drugim palestinskim grupama otpora da shvate vlastitu političku stvarnost i važnost samopouzdanja. PLO je razvio strategiju formiranja direktnih veza sa zemljama poput Kine, kaže Khalaf.
“Od 1968. godine, mnogi palestinski fedajini (borci spremni da žrtvuju svoje živote) počeli su da prolaze vojnu obuku u Kini”, rekao je Khalaf.
Tokom kritičnog februarskog putovanja 1970, i Arafat i Khalaf upoznali su Zhou Enlaija, prvog premijera Narodne Republike Kine (NR Kine), koji je u tom svojstvu služio više od dvije decenije – do svoje smrti 1976. godine.
"Zhouova pitanja nisu samo otkrila njegovu duboku ljubav prema palestinskom narodu, već su pokazala i njegovo duboko poznavanje (palestinskog) problema i njegovog regionalnog i međunarodnog opsega", rekao je Khalaf.
Tokom sastanka, Zhou je uvjeravao lidere Fataha u podršku Kine, tražeći njihove jasne zahtjeve, kaže Khalaf. "Sljedećeg dana, čim smo stigli u kinesko ministarstvo odbrane, rečeno nam je da je Peking prihvatio sve naše zahtjeve i po civilnim i vojnim pitanjima", rekao je.
Između kasnih 1960-ih i sredine 1970-ih, Kina je palestinskim grupama otpora dala gotovo 5 miliona dolara, što je jednako otprilike 33 miliona dolara u sadašnjim terminima. Godine 1974. kancelarija PLO-a u Pekingu je nadograđena u ambasadu, što pokazuje sve veću podršku Kine Palestincima.
Sljedeće godine Kina je podržala Rezoluciju Generalne skupštine UN-a 3379, koja je izjednačila cionizam s rasizmom i diskriminacijom. Sve do 1980-ih Kina je čak odbijala da izda vize Izraelcima ako nemaju drugi pasoš.
Kinesko ponovno svrstavanje uz Izrael
Proces diplomatske normalizacije između Sjedinjenih Američkih Država i Kine početkom 1970-ih, koji je osmislio tadašnji savjetnik za nacionalnu sigurnost Henry Kissinger, pogodio je veze Pekinga s palestinskim grupama.
1971. NRK je zatražila članstvo u Ujedinjenim nacijama, zamijenivši Republiku Kinu kojom je vladala Nacionalistička partija i postala jedini pravni zastupnik Kine u međunarodnim organizacijama. Iste godine, NRK je također zatražila stalno članstvo u Vijeću sigurnosti UN-a, učvršćujući svoju poziciju teške kategorije širom svijeta.
Svi ovi događaji uz približavanje SAD i Kine utjecali su na procjenu Pekinga o svojim prioritetima u pitanjima poput palestinsko-izraelskog sukoba, zbog čega je zemlja prihvatila politički pragmatizam zasnovan na ekonomskom rastu i međunarodnoj diplomatiji.
Ovaj pristup je također doveo do povećanja kontakata između Izraela i Kine, što je relativno smanjilo njegovu podršku palestinskoj stvari. Sa smrću Maoa 1976. Palestinci su također izgubili velikog antiimperijalističkog saveznika. Peking se udaljio od Maovog ideološkog stava prema političkom pragmatizmu.
Kada su NRK i Sjedinjene Države obnovili pune diplomatske odnose 1979. godine, Peking i Tel Aviv su također počeli razvijati neke tajne veze o političkim i vojnim pitanjima. Uprkos ovom približavanju, Kina je 1988. priznala Državu Palestinu nakon što je PLO proglasio nezavisnost u novembru, pokazujući da i dalje podržava palestinsku stvar.
Ali 1991. Kina se uzdržala od kritičnog glasanja o Rezoluciji Generalne skupštine UN-a 46/86, koja je poništila Rezoluciju 3379. Smatrala se pobjedom proizraelskog zapadnog bloka. Sljedeće godine, Peking je uspostavio potpune diplomatske odnose s Izraelom, sve više se činilo da zauzima neutralan stav o palestinsko-izraelskom sukobu.
Kinesko-izraelsko približavanje pokazalo je svoje rezultate u finansijskom smislu. Obim bilateralne trgovine porastao je s 50 miliona dolara u 1992. na više od 10 milijardi dolara u 2013. Kina je trenutno tek druga nakon Sjedinjenih Država u smislu saradnje s izraelskim kompanijama visoke tehnologije.
Tokom mirovnog procesa u Oslu između PLO-a i Izraela, koji je proizveo dva sporazuma 1993. i 1995. godine, Kina je podržala pregovore, nudeći svoje posredovanje u rješavanju dugotrajnog sukoba.
Uprkos kineskoj politici približavanja Izraelu, njen pristup Palestini bio je izrazito drugačiji od otvorene podrške Zapada Izraelu tokom 2000-ih i ranih 2010-ih.
Godine 2006. Kina je pozvala palestinskog ministra vanjskih poslova Mahmouda al-Zahara, kojeg podržava Hamas, na Forum kinesko-arapske saradnje uprkos protestima Sjedinjenih Država i Izraela. Kina je 2010. godine zatražila od Izraela da ukine svoju brutalnu zračnu, kopnenu i pomorsku blokadu Gaze.
Pod Xi Jinpingom
Otkako je Xi došao na vlast 2013. godine, navodno je radio na oživljavanju nekih Maovih ideoloških stavova, Kina je ponovo potvrdila neke od svojih propalestinskih pozicija, uključujući podršku zemlje za "uspostavljanje palestinske države s glavnim gradom Istočnim Jerusalemom".
Kineski izaslanik UN-a je 2017. godine objelodanio Xijev mirovni plan u četiri tačke, koji je pozvao na rješenje o dvije države, okončanje ilegalne izraelske politike naseljavanja, koordinaciju „mjera za promicanje mira koje podrazumijevaju zajedničko učešće u ranom roku” i promicanje ekonomskog razvoja i saradnje između Palestinaca i Izraelaca.
Iste godine Kina je organizirala mirovnu konferenciju između Izraela i Palestine u potrazi za rješenjem sukoba, ali je sastanak završen bez ikakvog konkretnog rješenja.
Xijev palestinski pristup također je u velikoj mjeri oličen u BRICS-u, nezapadnom savezu, koji se nedavno proširio prihvatanjem novih članica poput Saudijske Arabije, Ujedinjenih Arapskih Emirata i Irana.
Analitičari vjeruju da je od početka tekućeg rata u Gazi Xijeva simpatija prema Palestini pojačana strahom Pekinga od regionalnog rata na Bliskom istoku, koji može pogoditi kineske ekonomske interese.
"Postoji ozbiljna zabrinutost među kreatorima politike u Pekingu zbog širenja ovih borbi u Gazi i Izraelu na druge dijelove Bliskog istoka", rekao je Giorgio Cafiero, izvršni direktor Gulf State Analytics, konsultantske kuće za geopolitičke rizike sa sjedištem u Washingtonu.
„Kina ima mnoge ekonomske interese na Bliskom istoku, a Peking je nestabilnost u ovom regionu uvijek posmatrao kao veliku prijetnju kineskim interesima.
