Безусловната поддршка за Израел со децении беше клучен аспект на американскиот конзерватизам, при што партиските елити и медиумските чувари ги контролираа границите на прифатливото мислење.

Критикувањето на Израел или неговото влијание врз надворешната политика на САД се сметаше за недозволено.

Сепак, вообичаениот тек драматично се промени во текот на изминатата година.

Откако Израел ја започна својата геноцидна војна врз Газа на 7 октомври 2023 година, некогаш цврстиот американски консензус во корист на Израел почна да се распаѓа.

Страшните слики од смртта на цивили и уништување во размер што е без преседан - и дефинирани како „прв геноцид емитуван во живо“ - го оставија светот запрепастен, со растечки повици за одговорност на израелските лидери.

Она што го раздвижи јавното мислење е геноцидната реторика на израелските функционери, која потоа се примени во акција и беше посведочена од милиони во реално време.

Одразувајќи го остатокот од светот, американската јавност повеќе нема ист позитивен став за Израел.

Ова се забележува дури и кај евангелистичките христијани, кои долго време се сметаа за бастион на американската јавна поддршка за Тел Авив, бидејќи најновите податоци од анкетите покажуваат опаѓање на позитивното мислење, особено меѓу младите.

Неодамнешните анкети од Универзитетот во Мериленд откриваат значителен генерациски јаз: само 32 проценти од евангелистите на возраст од 18 до 34 години сочувствуваат повеќе со Израел отколку со Палестинците, што е намалување од над 30 поени во споредба со постарите евангелисти.

Моти Инбари, професор по еврејски студии на Универзитетот во Северна Каролина - кој направил обемно истражување за христијанскиот ционизам - го дефинира ова поместување како највидлив знак дека нешто се менува меѓу конзервативците.

„Моите студии беа меѓу оние кои се идентификуваа како христијани, а во рамките на оваа група, поддршката за Израел е помала отколку кај постарите возрасти“, вели Инбари за ТРТ Ворлд.

„Причините можат да варираат и да се однесуваат на употребата на социјалните медиуми и целокупните генерациски разлики меѓу возрастите. Оваа возрасна група е социјално најангажирана меѓу другите возрасти, а тоа се одразува со посилна поддршка за Палестинците.“

Политика на маргинализација

Во услови на оваа растечка свест за Палестина и Израел, бројни конзервативни личности се соочија со негативни реакции поради нивните ставови, па дури и доведоа до пукнатини во произраелската заедница.

Американската коментаторка Кандис Овенс беше исфрлена од фондација која некогаш ѝ помогна во кариерата.

Подоцна се раздели од десничарската платформа Дејли Вајер (Daily Wire), по судирите со Бен Шапиро, тврдоглав ционист.

Друг популарен конзервативен коментатор, Такер Карлсон, ги загуби спонзорите откако го угости христијанскиот националистички инфлуенсер Ник Фуентес за интервју.

Овие случувања се во остра спротивност со американското јавно мислење, кое во голема мера беше под влијание на Вилијам Ф. Бакли, основачкиот уредник на Национална Ревија (National Review).

Влијанието на Бакли, како еден од најважните архитекти на произраелската ортодоксија кај американската десница врз американското општество, јасно го образложува Даниел Г. Хамел, историчар на американскиот евангелизам и односите меѓу САД и Израел и директор на Центарот Лумен на Универзитетот во Висконсин-Медисон.

„Во 1950-те, Бакли го сметаше антисемитизмот како клучен проблем во конзервативизмот. Тој работеше напорно за да ги отстрани сите за кои сметаше дека се антисемити од... конзервативното движење што го градеше“, вели Хамел за ТРТ Ворлд.

Бакли имал длабока симпатија кон Израел. Во 1972 година, тој предложи Израел да стане 51-ва американска држава - забележувајќи дека не е пооддалечена од Вашингтон отколку Анкориџ или Хонолулу.

„Долго време, од 1950-те до 2000-те, либералните американски еврејски организации или лидери главно го водеа произраелското лоби“, додава Хамел.

Лобито беше толку силно што дури и произраелската администрација на Џорџ Х. В. Буш се соочи со критики поради своите умерени ставови за ционистичката држава.

„И конзерватизмот на Бакли и израелското лоби се обидоа да ги маргинализираат критичките ставови кон Израел, честопати етикетирајќи ги како антисемитски“, забележува Хамел.

Во последно време, вели Моти Инбари, постојаните критики кон Израел од Републиканската партија станаа постојани само во последните неколку месеци, главно од специфичен агол што вклучува луѓе како Марџори Грин и Томас Маси.

Патем, ниту Грин ниту Маси не се поддржани од AИПАЦ, една од најмоќните израелски лоби групи во САД.

„Такер Карлсон ја отвори вратата за критика, која беше политичка, теолошка и конспиративна“, вели Инбари, иако додава дека сè уште е нејасно како ставовите на религиозните христијани биле погодени по 7 октомври.

Движењето Америка на прво место на Ник Фуентес го привлекува интересот на младите Американци. Тој е познат по својата база на обожаватели, Гројперс, кои го претставуваат разочарувањето на помладата генерација од мејнстрим конзервативизмот.

Конзервативниот автор Род Дреер вели дека 30 до 40% од вработените во Републиканската партија во Вашингтон под 30 години се Гројпери, според „некој што е во позиција да знае“.

Хамел вели дека израелското лоби работело напорно за да ги смират критичките гласови. „Тие беа доста успешни многу години“.

Но тој систем се истроши.

Нов американски поредок

Хамел укажува на подемот на интернетот и распаѓањето на традиционалните политички коалиции и во Републиканската и во Демократската партија во текот на изминатите две децении, што им овозможи на претходно исклучените групи од левицата и десницата да изградат свои заедници и алтернативни платформи.

„Овие групи почнаа да споделуваат различни гледишта и аргументи против поддршката на САД за Израел и да градат следбеници“.

Хамел додава дека и други сили го еродираат стариот консензус: ослабување на поддршката за христијанскиот ционизам меѓу американските евангелисти, продлабочување на поделбите во американската еврејска заедница околу однесувањето на Израел, особено во војната во Газа.

„Дејствијата на Израел во последниве години доведоа до тоа многу луѓе да размислат повторно за својата поддршка“, додава Хумел.

„Значи, иако исклучувањата доведоа до нови критички заедници, овие групи добија влијание и популарност во текот на изминатата деценија преку онлајн организирање кое често се претвора во вистинска политичка акција.“

Зачудувачкиот подем на Зохран Мамдани, муслиман и гласен критичар на Израел, служи како пример.

Земени заедно, Зохран Мамдани од левицата и Ник Фуентес од крајната десница означуваат колку се поместиле границите на дебатата за Израел.

Како што забележува Хумел, двајцата сега кажуваат работи за Израел што би се сметале за екстремни во американската политика само пред неколку години, „особено на места како Њујорк, кој беше многу про-израелски настроен“.

Фуентес отелотворува еден вид на крајно десничарски конзерватизам што постарите републиканци би го отфрлиле; Мамдани доаѓа од прогресивна традиција која партиските елити ја држеа настрана.

Нивната појава покажува дека гласовите што некогаш беа игнорирани или турнати настрана сега се многу повидливи.

Хумел нагласува дека ова не значи дека нивните ставови станале целосно мејнстрим.

Мамдани е локален политичар чиј избор во град со најголемо еврејско население во светот е симболично важен, но не е јасно дали гласачите го поддржале поради неговите критики кон Израел или поради тоа што го приоритизирал неговиот фокус на прифатливоста на цените и секојдневните прашања.

„Забележливо е дека неговите ставови не го дисквалификуваа, но не е јасно дали се широко распространети.“

„Мамдани и Фуентес се допаѓаат на многу различни групи, но двајцата изразуваат идеи за Израел кои беа речиси нечуени во јавноста пред неколку години“, додава Хумел.

Извор: ТРТ Ворлд