Во услови на ескалација на трговските тензии и растечката глобална финансиска нелагодност, Соединетите Американски Држави и Кина се принудени да се соочат со границите на нивната економска ризична политика.

Пристапот на претседателот Доналд Трамп кон кинескиот колега Кси Џинпинг доведе до едногодишна пауза во трговската војна што вклучуваше одмазднички тарифи наметнати од двете страни.

Трговските тензии ги потресоа глобалните пазари, при што САД доживеаа брз пад на своите државни обврзници за време на врвот на значајните тарифи на Трамп во април, сигнализирајќи дека казнувањето на Пекинг може да биде скапо за Вашингтон.

Оттогаш, двете страни се обидоа да најдат решение за проблемите главно предизвикани од тарифите и ограничувањата на извозот. Трамп ја сметаше својата азиска турнеја како можност да се сретне со Кси и да го прекине застојот, бидејќи ниту една страна не изгледа подготвена да ризикува сериозни последици од целосен прекин.

„Двете страни се зависни една од друга во одредени области. Целосно, брзо раздвојување би имало сериозни последици за двете страни, премногу големи за да ги поднесат во моментов“, вели за ТРТ Ворлд Чарли Партон, виш соработник во Кралскиот институт на Соединетите Држави (РУСИ), британски тинк-тенк.

Како резултат на тоа, и Трамп и Кси „погледнаа во бездната и помислија дека е премногу опасно“  за двете држави да се разделат во сегашната фаза, вели тој.

На средбата Трамп-Кси во Бусан, Јужна Кореја - нивната прва средба лице в лице од 2019 година - двете страни се согласија да ги укинат своите соодветни контроли за извоз.

Пекинг вети дека нема да ги спроведува своите нови правила за лиценцирање на извозот за преработени ретки земни елементи, додека САД се согласија да не ги вратат ограничувањата за многу кинески компании што купуваат американски технологии.

Кина поседува 70 проценти од светските резерви на ретки минерали, но обработува речиси 90 проценти од нив, што им се неопходни на американската одбранбена индустрија и на многу американски компании што произведуваат високотехнолошки производи како електрични возила и телефони.

На почетокот на април, на врвот на трговските тензии меѓу двете земји, Пекинг објави ограничувања за седум ретки минерали како одмазда за царините на Трамп за кинеските стоки, што доведе многумина во Вашингтон да ја преиспитаат својата стратегија за притисок врз Кси.

Надвор од економската зависност меѓу САД и Кина, разните воени конфликти од Украина до Газа и зголемените политички тензии на Блискиот Исток ги зголемуваат трговските трошоци и финансиските ризици, терајќи ги двете држави да ја преиспитаат својата трговска војна, според Мехмет Бабаџан, професор по економија на Универзитетот Мармара.

„Инфлациските ефекти од трговската војна меѓу Кина и САД, исто така, вршат притисок врз финансиските пазари, бидејќи очекувањата за ублажување на финансиските услови за намалување на трошоците за задолжување речиси насекаде се влошуваат“, изјави Бабаџан за ТРТ Ворлд.

Примирје, а не мировен договор

Трамп го опиша својот состанок со Кси како „извонреден“, наведувајќи дека „сите прашања се решени“, додека Кси зборуваше за „консензус“, кој опфаќа „важни економски и трговски прашања“.

Иако двајцата лидери посочија дека двете земји веројатно ќе потпишат сеопфатен трговски договор, меѓусебната недоверба сè уште ги замаглува тековните дискусии. 

Аналитичарите велат дека состанокот во Бусан е поверојатно да резултира со привремено примирје отколку со долгорочно деескалирање на тензиите.

Кинеската комунистичка партија (ККП), која самостојно го контролира Пекинг од 1949 година, не му верува целосно на американското раководство, сомневајќи се дека Вашингтон има за цел да ја потисне и ограничи растечката моќ на азискиот гигант, вели Партон, осврнувајќи се на тензиите во Пацификот и глобалното економско ривалство, кое се протега од Јужна Азија до Африка и Латинска Америка.

„Претседателот Трамп тешко дека е доследен во креирањето политики, па затоа Пекинг мора да земе предвид дека би можел да се предомисли, што не е основа за долгорочна доверба“, вели тој, оставајќи ги основните односи меѓу двете држави непроменети на фундаментално ниво.

Професорот по економија Нурула Гур од Универзитетот Мармара го опишува исходот од состанокот Кси-Трамп како малку повеќе од привремена пауза во тензиите.

„Тоа е примирје“, вели тој, забележувајќи дека иако Трамп го оцени состанокот со „12 од 10“, тој не успеа да донесе никаков суштински пробив.

„Би го нарекол 6 од 10 за среднорочен период“, вели Гур за TРТ Ворлд, додавајќи дека двете страни не успеале да постигнат сеопфатен договор кој би можело да произведе трајни ефекти.

Според Гур, судирот меѓу двете сили произлегува од конкурентските приоритети: решеноста на Кси да го одржи економскиот мотор на Кина да работи со полна брзина и дома и во странство, и желбата на Трамп да ѝ докаже на својата база „Да ја направиме Америка повторно голема“ дека ги брани американските бизниси од растечкото влијание на Кина.

„Едногодишно примирје“ би им овозможило на двете страни да ги преиспитаат своите следни чекори.

Тие не можат да постигнат долгорочен мир бидејќи двете држави се соочуваат со сериозна конкуренција во критични области, почнувајќи од вештачката интелигенција до пристап до извори на енергија, особено до ретки елементи, додава тој.

„САД ја перцепираат Кина како растечка закана за нивниот статус на глобална суперсила. Како резултат на тоа, несогласувањето меѓу САД и Кина е структурно прашање кое не може да се реши со намалување на тарифите или суспендирање на контролата на извозот или согласување за купување повеќе американска соја“, вели Гур.

Во последниве години, под водство на Кси, Кина побара САД да го преобликуваат својот стар однос во „нов тип односи на големи сили“, повикувајќи на реформи во меѓународните финансиски институции како што се Светската трговска организација, Светската банка и ММФ, за да се усогласат со зголеменото глобално влијание на Пекинг.

Но од неодамнешната средба Кси-Трамп не се појави никаков вистински знак дека двете страни се согласиле да го реформираат меѓународниот финансиски поредок или постигнале консензус за план за ажурирање на старите трговски договори.

Кој има предност?

Експертите велат дека од средбата во Бусан не се појавил јасен победник.

За САД, диверзифицирањето на пристапот до ретки земјини елементи има клучно значење, па затоа барем обезбедувањето едногодишна кинеска суспензија на ограничувањата за овие минерали ќе ѝ даде време на администрацијата на Трамп да го прошири својот дострел во други земји низ целиот свет.

За време на неговата неодамнешна турнеја низ Азија, Трамп потпиша трговски договори со Јапонија, Малезија, Тајланд, Виетнам и Камбоџа, кои исто така имаат за цел да обезбедат пристап на САД до нивните ретки земјени минерали. Администрацијата на Трамп претходно потпиша таков договор и со Украина.

Џумарт Оторбаев, поранешен премиер на Киргистанската Република, забележува дека „смирената насмевка“ на Кси и одмерените коментари за неговата средба со Трамп сигнализираат кинеско стратешко трпение и доследност.

„Трамп можеби го украде шоуто. Но Кси тивко го презеде кормилото. Во геополитиката, како и во историјата, не победува првиот кој што зборува- туку оној што може да си дозволи да чека“, напиша тој во објава на ЛинкедИн, велејќи дека Пекинг игра долга игра против приказната на Трамп за „целосен успех“ наменета за домашна потрошувачка.

Засега, ништо не укажува на јасен победник во оваа трговска војна бидејќи сè уште не е завршена, туку само е паузирана.

Ако двете страни не се скараат околу некое ново или актуелно прашање, тие ќе разгледаат сè за околу една година, вели Партон.

„Ова во никој случај не е конечно решение.“

Извор: ТРТ Ворлд